Doç Dr Kahraman ÜLKER
1969 yılında Kars’ta doğdu. 1988 yılında Eskişehir Anadolu Lisesi ve 1994’te İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İngilizce bölümünden mezun oldu. 2000 yılında SSK Bakırköy Doğumevi Kadın ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde uzmanlık eğitimini tamamlayarak, Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı oldu. 2004 yılına kadar aynı hastanede çalıştı. 2004-2008 yılları arasında Dalaman Devlet Hastanesinde çalıştı. 2009 yılında Kafkas Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı ve 2014 yılından beri Şişli Memorial Hastanesi Tüp Bebek ve Üreme Genetiği Merkezi’nde çalışmaktadır.

Anti Müllerian Hormonun Üreme Tıbbındaki Güncel Yeri

Anti-Müllerian Hormon (AMH), AMH geni tarafından kodlanan ve erkek embriyoda paramezonefrik kanalların (Müllerian kanallar) gelişimini engelleyen bir proteindir. Müllerian inhibitör faktör (MIF), Müllerian inhibitör hormon (MIH) ve Müllerian inhibitör substans (MIS) olarak da bilinir.
Alman bilim adamı Johannes Peter Müller 19.yüzyılda Fallop tüpleri, uterus ve vajinanın embriyolojik öncülü olarak paramezonefrik kanalları tanımladı. Fransız endokrinolog Alfred Jost 1940’ta, embriyonik gonadın erkek yönünde gelişimi için testosterona ek olarak paramezonefrik kanalları gerileten bir maddenin varlığını fark etti. Bundan sonra da Anti-Müllerian Hormon kavramı kullanılmaya başlandı.
Gebeliğin yedinci haftasından önce dişi ve erkek fetüsün gonadları farksızdır ve ikisi de dişi ve erkek dış genital organla birlikte Müllerian ve Wolf kanallarına sahiptir. XY fetüste SRY gen ekspresyonuyla gonad testis yönünde gelişir. Sekizinci haftadan başlayarak testiste Leydig hücreleri testosteron ve insülin benzeri faktör 3 ve sertoli hücreleri AMH üretmeye başlar(1).
Fetal yaşamda, AMH esas olarak olgunlaşmamış Sertoli hücrelerinden üretilir. Fetal yaşamın sonlarına doğru ve doğum sonrası ise, özellikle preantral ve küçük antral foliküllerin granüloza hücrelerinden de üretilmeye başlar(2,3).
AMH erkek genital sisteminin oluşumu sırasında, erkek fetüsteki Müllerian kanallarının gerilemesini sağlar. Aynı anlarda Leydig hücrelerinin ürettiği androjenlerle birlikte Wolf kanalı kalıcı olurken, ürogenital sinüs ve dış genital organlarda erkek yönünde gelişmeler olur. Eğer AMH etkisi olmazsa, erkek fetüsde normal dış genitallerin yanında Müllerian kanal yapıları da görülür(4).
AMH’ın kadında, FSH uyarısıyla oluşan folikül büyümesini ve östradiol üretimini azalttığı düşünülmektedir. Zaten gelişen foliküller 8 mm ya da daha büyük çapa ulaşınca, foliküllerdeki AMH gen ve protein ekspresyonu hızla azalmaktadır(5,6,7).
Daha önceleri doğumsal endokrin hastalıkların değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılan AMH, son yıllarda üreme tıbbıyla uğraşan hekimlerin de ilgi odağı olmuştur. Overyan rezerv ve hiperstimülasyonun öngörülmesinde; serum AMH seviyelerinin ölçülmesi klinik olarak yararlı, sayısal değer vermesi ve serum Folikül Stimülan Hormon’a (FSH) göre daha kesin sonuçlar vermesi sebebiyle giderek yaygınlaşmaktadır. İnfertilite tedavisinin yönetimi, sonraki gebeliklerin planlaması, menopoz öngörüsü, tıbbi ve cerrahi işlemler sonrası overyan hasarın takibi ile polikistik over sendromu ve erken overyan yetmezlik gibi overle ilişkili durumlarında kullanılması AMH’ı güçlü bir klinik biyomarker yapmaktadır(8).

AMH’ın kimyasal yapısı ve üretimi
Yapısal olarak transforming büyüme faktörü-β (TGF-β) ailesinden olan AMH iki alt ünitesi olan bir 140-kDa glikoproteindir ve insanda 19. kromozomun kısa kolundaki gen tarafından kodlanır(9).  Kısa bir sinyalle büyük öncül (560 aminoasit) oluştuktan sonra, birbirine benzer alt üniteler içeren erken ön hormon oluşur. Salınım öncesi hormona glikoz eklenir ve 72-kDa’luk iki alt ünite birbirlerine iki sülfit bağla bağlanır.
İki alt ünitenin de hem azot (N-terminal) hem de karbon (C-terminal) sonları vardır ve C-terminal TGF-β ailesinin diğer üyeleriyle benzerlik gösterir.  N-terminal bölgesi öncül bölge olarak tanımlanır ve asıl hormonal biyoaktiviteye sahip, olgun bölge olan C-terminal’in etkinliğini güçlendirir.  Sitoplazmadan geçiş sırasında AMH’ın bir bölümü kesilerek 70-kDa’luk iki alt ünite kalır.  Doku kültüründe bütün AMH da aktif olsa da, C-terminalden 109 amino asit kesildikten sonra aktivite artar.
TGFβ ailesindeki büyüme faktörleri liganda özgü tip 2 ve daha genel olan tip 1 reseptörler üzerinden etkinliklerini sağlar. AMH fonksiyonu için de özgün ve gerekli olan tip 2 reseptör (AMHRII) saptanmıştır(10) ve bu reseptörü kodlayan gende 12. kromozomun uzun kolundadır(11).  Saptanan üç çeşit tip reseptörün fonksiyonunun belirlenmesi için henüz yeterli veri birikmemiştir. AMHRII geni gonadlarda ve Müllerian kanalların çevresindeki dokularda izole edilmiştir. AMH geninin aktivasyonu ve protein sentezi sonrası, AMH AMHRII reseptörüne bağlanır ve AMHRI fosforilizasyonla aktive olarak hedef dokuda işlev görmeye başlar. Erkek fetüste gebeliğin ilk haftalarından itibaren AMH üretilebilirken, dişi fetüslerde gebeliğin 36. haftasından sonra granüloza hücrelerinde görülebilmektedir(12). 

Kadınlarda AMH
AMH serum seviyeleri bütün yaşam boyunca kadınlarda, erkeklerden daha düşüktür. Doğumdan sonra dişilerde AMH seviyeleri zorlukla ölçülebilir ve ilk yaşta birazcık yükselir. Bundan sonra seviyeleri artsa da, artışın 15 yaşında zirve yaptığını daha sonra azaldığını(13), buna karşın 25 yaşına kadar dereceli olarak artığını söyleyen çalışmalar vardır(14). Dolayısıyla, klinik pratikte 15-25 yaşlar arası kadınlardaki AMH seviyelerinin değerlendirilmesinde kesin tanımlamalar yapmak yanıltıcı olabilir. Buna karşın, 25 yaş üstündeki kadınlarda, AMH seviyelerinin yıllık olarak yaklaşık aynı ortalamalarla azaldığı ve 50 yaş dolaylarında, artık klinik olarak ölçülemediği konusunda görüş birliği vardır(15,16,17,18).  Ancak yine de, AMH seviyelerinde bireysel dalgalanmaların olabileceği, bazı ilaçların, overyan cerrahilerin ve laboratuara özgü değerlerin ölçüm seviyelerinde farklılıklara sebep olabileceği unutulmamalıdır.
Ergenlikle birlikte, AMH ovulasyona aday olarak seçilmiş primordiyal foliküllerde, folikül büyüklüğü 2-6 mm olana kadar üretilmeye başlanır. Büyük foliküllerde AMH üretiminin azalması, en azından bir bölümüyle, östradiol beta reseptör yoluyla AMH geninin promotor aktivitesinin azalmasıyla olur(19) ve 8 mm üstündeki foliküllerde AMH neredeyse artık tespit edilemez(20).  AMH’ın, büyüyen granüloza hücrelerinde azalması, büyük oranda ER α ya da β reseptörleri aracılığı ile artan östrojen ile sağlanmaktadır(19).  Büyük foliküllerde AMH seviyesinin azalması, bu foliküllerden gebelik elde edilme şansını arttırdığı için olumlu bir özelliktir(21).
Seçilen foliküllerden birisi dominans kazanır ve bu evreden sonra FSH aktivitesiyle kontrol edilerek büyümeyi sürdürür(22,23).  Bu dönemde AMH, olasılıkla FSH’a bağlı folikül ve granüloza hücresi büyümesi ve aromataz aktivitesine karşı inhibitör olarak işlev görmektedir(24,25).  Bunun yanında tam olarak mekanizması anlaşılamamış olsa da, AMH olasılıkla antral folikül kohortunun seçiminde de rol almaktadır10,20. AMH primordiyal foliküllerin seçimini azaltma yönünde işlev görüyor gibi gözükmektedir. AMH’ın düşük seviyelerinde primordiyal folikülden, büyüyen foliküle dönüşüm hızlanmaktadır(24).
Doğurganlık yılları boyunca preantral ve küçük antral foliküllerden üretim, AMH’ın serum seviyesini belirler. Bir menstrüel siklusta gelişen foliküller topluluğu antral folikül sayısını belirler ki, bu sayı serum AMH seviyesi ile güçlü korelasyon gösterir(26). Ancak yine de, antral folikül sayımı preantral folikül havuzunu AMH kadar iyi gösteremez(27).  Ek olarak; menstrüel siklus gününden az miktarda etkilendiği için herhangi bir günde yapılabilir(28,29).  AMH ölçümlerinin ırk ve etnisiteden etkilenmediğini iddia eden çalışmalar olduğu gibi, siyah ırk ve Latinlerde, beyazlara göre AMH seviyesinin %25 daha düşük olduğunu iddia eden çalışmalar da vardır(30,31).
AMH seviyesinin vücut kitle indeksinin artmasından olumsuz etkilendiği düşünülmektedir. Bir çalışmada AMH seviyeleri, 35- 47 yaş arasındaki obez kadınlarda, obez olmayan karşılaştırma grubuna göre %65 daha düşük bulunmuştu(32). Ancak, karşıt bulguları olan çalışmalarda yapılmıştır(18,33,34).
AMH seviyeleri FSH’dan bağımsız büyüyen küçük foliküllere dayalı olduğu için, gebelik ve doğum kontrol hapı kullanımının ölçümleri etkilemediği düşünülmüştür(35,36). Ancak yeni bir çalışmada, gebeliğin her trimesterinde AMH seviyelerinin %50 azaldığı, doğumu takiben eski seviyelerine döndüğü görülmüştür(37). Benzer olarak, yeni çalışmalar hormonal kontrasepsiyonun sıklıkla AMH seviyelerini %30 dolayında düşürdüğünü ve bu düşüşün hormonun uygulanma yolundan bağımsız olarak dokuz hafta içinde geliştiğini göstermektedir(38,39,40,41).

AMH ölçümündeki gelişmeler
Başlarda AMH ölçümü için, AMH’ın N terminalindeki ön bölgede yerleşmiş, antijenik özellikleri olan uçları tanıyabilen, monoklonal antikorlar kullanılmış(42), ancak örneklerin özellikle dondurulup çözülmesi sonrası, sonuçlarda farklılıklar saptanmıştır. İkinci tip monoklonal antikorlar hem N hem de C terminale yönelik tasarlanmış(43), üçüncü tip ise yine N terminale yönelik çift antikor kullanmıştır(44).
C terminali olgun bölgedir ve sistin içeriği dolayısıyla proteolize daha dayanaklıdır. Bunun için yeni geliştirilen AMH Gen II ölçüm yöntemi, daha az değişkenlik göstermesi sebebiyle, C terminalindeki AMH’a spesifik antijenik uçlara yönelik iki antikor kullanmaktadır(45). Böylece, %95 olasılıkla 0.57 pmol/L (0.08 ng/mL) seviyelerinde bile AMH tespit edilebilmektedir. Ayrıca, hem de inhibin A, LH ve FSH’ın arttığı durumların yarattığı ve hem de serum içindeki hemoglobin, trigliserit ve bilirubinden kaynaklanan karışıklıklar önlenebilmektedir.
Yine de, AMH ölçümleri için her yerde geçerli olan standartlar oluşmamıştır. Beckman Coulter Şirketi’nin geliştirdiği, Diagnostic Systems Laboratories’in (DSL) ürettiği antikorları kullanan ve Immünotech kalibrasyonda standardize edilen, AMH Gen II kiti, birçok laboratuarda kullanılsa da, ölçümler laboratuara özgüdür ve farklı merkezlerin ölçümleri birbiri yerine kullanılıp, kıyaslanamayacak kadar farklılık gösterebilmektedir(46,47,48). Ayrıca, piyasaya sunulmuş dört farklı kit daha vardır ve yenileri de üretilmek üzeredir. Ayrıca, Beckman Gen II 1,5 yıllık sürede iki defa majör metodolojik değişiklik yaptı.
AMH ölçümlerindeki karmaşayı çözmek için klinisyenler, farklı laboratuar değerlerini karıştırmamalı, birbirinin yerine kullanmamalı, klinik sonuçlarla birlikte kalibrasyon kontrolleri yapmalıdır. Over rezervini değerlendiren FSH ve antral folikül sayısı gibi testlerden yararlanmak, AMH ölçümlerini tekrarlamak, test sırasında doğum kontrol hapı, kemoterapi ya da over cerrahisi gibi ölçümleri etkileyebilecek faktörleri ayırt etmek de hata payını azaltacaktır(8).

Kadın ve üreme sağlığı açısından AMH’ın klinik kullanımı
AMH, Overyan rezerv, yaşlanma ve menopoz
Batı tarzı yaşamın yaygınlaşmasıyla birlikte, daha çok kadın eğitim, kariyer ve ekonomik bağımsızlık için uğraşmakta, modern yaşam ve kentleşme ile birlikte evlilik ve doğum yaşları geciktirilmektedir(49). Bu da fertilite düzeyi daha düşük, infertilite kliniği ve üremeye yardımcı tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyan, daha çok sayıda kadın popülasyonunun oluşmasına sebep olmaktadır.  Bu evrede overyan rezervin belirlemesi daha da büyük önem kazanmaktadır.
Over rezervi; over içinde henüz büyümeye başlamamış folikül havuzunu tanımlar. Bu havuz zirve seviyelerine intra-uterin hayatın yirminci haftalarında ulaşır ve bundan sonra folikül seçimiyle maturasyon sonrası gelişen atrezi sebebiyle sürekli azalır (14,50).  Menopoz sonrası bu havuzda 1000 taneden az folikül kalmıştır ve ancak yüzlerle ifade edilebilecek seviyeye inmiştir ki(51),  bu da ovulasyona gidecek folikül seçimi için yetersizdir.
Menopoz öncesi yıllarda, toplam oosit sayısı yaklaşık 25,000’ler seviyesine düştüğünde oosit kaybının hızlandığı ve bunun da 37-38 yaşlarda olduğu iddia edilmiştir(52). Üreme tıbbının klinik pratikte overyan rezervden bahsederken, aslında bu primordiyal folikül havuzundan daha fazla, bu havuzdan seçilmiş büyüyen foliküllerden bahsedilmektedir(53).
AMH’ı overyan rezervin belirteci olarak kullanan iki çalışmada AMH’ın yaş gruplarında yıllık azalma oranları çalışılmıştır(15,54). Bu çalışmalardan birinde AMH değerlerinin 25-35 yaşlar arasında ortalama 1,4 pmol/L ve 35 yaştan sonra ortalama 0,7 pmol/L azaldığı, diğerinde 40 yaşına kadar ortalama 1,4 pmol/L ve 40 yaşından sonra ortalama 0,7 pmol/L azaldığı bulunmuştur.  AMH seviyelerinin genç kadınlarda daha geniş aralıklara sahip olması, AMH’ın yaşla birlikte doğrusal olmayan bir ilişki ile azaldığını düşündürmüş ve 25-45 yaşlar arasında AMH ile yaş ilişkisini gösteren bir denklem geliştirilmiştir: log AMH = a + b(Yaş) + c(Yaş2). Bu eşitlikte log AMH, AMH’ın logaritmik değeri, a = 1.932, b = -0.138 ve c = -0.003’tür(55). İnhibin B, FSH ve östradiol seviyelerinin de, yaş ve folikül seviyesi ile ilişkisi gösterilmiş olsa da, bu ilişki için AMH seviyelerinin duyarlılığı daha yüksektir(56,57). Ayrıca, FSH seviyeleri menstrüel siklusun foliküler fazında ve over fonksiyonu ileri derecede bozulup, rezerv iyice azaldıktan sonra bazal seviyelerin üzerinde ölçülmeye başlamaktadır(58).
Menopozu, yüksek bir kesinlikle öngören tekli bir test yoktur. Ancak, serum AMH seviyelerinin; serum FSH yükselmesi, menstrüel düzensizliklerin başlaması ve kadın yaşı gibi diğer menopoz belirteçlerinden daha erken azalmaya başlaması, menopozun evrelemesi için kullanılmasına neden olmuştur(59,60). Serum AMH seviyesinin 2,8 pmol/L (0.39 ng/mL) seviyesinde ölçülmesinin, 6 yıl içinde menopozun başlamasını göstermek açısından en iyi duyarlılık, özgüllük ve 0,9’luk bir pozitif öngörü değerine sahip olduğu ileri sürülmüştür(61). Ancak, çalışmalardaki öngörü yaşı için güvenilirlik aralıkları geniş olduğu için, güncel klinik değerlendirme nicel olabilmektedir. Yani, AMH değerleri çok düşük ya da çok yüksek olanların, daha erken ya da daha geç menopoza girecekleri öngörülebilmektedir(8).

AMH ve Erken overyan yetmezlik
Erken overyan yetmezlik (Premature ovarian failure; POF), serum FSH seviyelerinin 40 IU/L ya da daha yüksek olduğu, östrojen üretimin düştüğü hipogonadizmin 40 yaşından önce oluşması olarak tanımlanır(62). Spontane menstrüel sikluslar devam edebildiği için amenore birlikteliği zorunlu değildir ve olguların %5-10’unda gebelik olabilir(63). POF, 40 yaş altı %1 ve 30 yaş altı %0,1 kadında görülür(64). Bütün yaş gruplarında %5 kadında, serum AMH seviyesinin 7 pmol/L (1 ng/mL) ya da daha az bulunması, genç kadınlarda bile üreme potansiyelinin risk altında olduğunu göstermektedir(54).
Genç kadınlarda üç mensi kaçıranlar POF yönünden araştırılmalıdır. AMH olasılıkla, POF olan kadınlar daha semptomatik olmadan şüphe uyandıran, en erken ve kesin tanı yöntemidir(65). POF olgularında, AMH seviyesinin azlığı bir sebepten çok bir bulgu gibi gözükmektedir. Çünkü POF olgularıyla, normal kontroller karşılaştırıldığında AMH ya da AMH reseptör genlerinde farklılık bulunmamıştır(66). Fragile X genindeki sitozin-guanin-guanin (CGG) üçlemesinin 55 ya da daha fazla sayıda tekrarlanması POF olan kadınlarda, kontrollere göre çok daha fazla izlenmektedir(65,67). Bunun AMH seviyeleriyle birlikte kullanılması, POF olan genç kadınlarda daha iyi bir overyan fonksiyonel kapasiteyi öngörebilir(68).

AMH ve Polikistik over sendromu (PCOS)
Androjen üretiminde artış, folikülogenezin bozulması ve insülin direnci gibi endokrin ve metabolik bozukluklarla birlikteliği olan PCOS, Rotterdam kriterlerine göre(69); kronik oligo/anovulasyon, klinik ya da biyokimyasal hiperandrojenizm ya da polikistik over morfolojisi bulgularından en az ikisi ile tanısı konulan ve %6-7 oranları ile en sık görülen overyan fonksiyon bozukluğudur(70). Ultrason incelemesinde over hacmi artmıştır ya da her overde 12’den fazla folikül izlenir. Tanıda hangi ölçüt kullanılırsa kullanılsın PCOS’da belirgin olarak yüksek AMH seviyeleri izlenir(71,71,72,73,74,75). AMH seviyeleri, sağlıklı kontrollerle kıyaslandığında, PCOS’lu kadınların foliküllerinde 75 ve serumlarında 2-3 kat daha yüksektir(76). AMH seviyelerinin artmış, yüksek ya da çok yüksek olarak değerlendirildiği durumlarda, PCOS tanısı sırasıyla yaklaşık %52, %97 ve %100 olarak konulmuştur(77).
PCOS olan hastaların folikülleri içerisindeki yüksek AMH’ın, FSH duyarlılığını azaltarak, folikül seçimini engellediği ve folikülün 2-5 mm büyüklüğünde kalmasına sebep olduğu ileri sürülmüştür(78). FSH aktivitesinin azalması ile aromataz aktivitesi de göreceli olarak azalır ki, bu da folikülden östrojen üretimini azaltır. Östrojen seviyesinin düşüklüğüne ek olarak, AMH’ın doğrudan teka hücrelerini uyarması da androjen üretimini arttırabilir. Bu yüzden, AMH seviyeleri PCOS’lu kadınlarda folikülogenezin hangi derecede bozulabileceğini göstermek için bir marker olarak kullanılabilir(79). Ek olarak, AMH seviyeleri hem PCOS’u olan hem de PCOS’u olmayanlarda serbest testosteron, androstenodien ve serbest androjen endeksi ile korelasyon gösterir(33). PCOS tanısı ve folikülogenez bozukluğunun derecesinin belirlenmesinin yanında, AMH seviyelerinin belirlenmesi, kontrollü overyan hiperstimülasyon sırasında overyan hiperstimülasyon sendromu (OHSS) riskini belirlemede de yararlı olarak, klinisyenlere alternatif protokoller kullanma şansı sunar(80,81).

AMH ve üremeye yardımcı tedavi yöntemleri
Gelişen folikül ve elde edilen oosit sayısı in IVF için overyan stimülasyona giden kadınlardaki kötü yanıtı gösteren en önemli iki prognostik faktördür. Elde edilecek oosit sayısı ve iptal edilecek siklusu öngörme açısından; IVF sikluslarında kontrollü overyan stimülasyon (KOS) yanıtını, tek başına en iyi gösteren belirteç AMH’dır(82). Örneğin; AMH seviyesinin 3,5 pmol/L (0,5 ng/mL) seviyesinin altında olması %79,4 pozitif belirleyici değer ve %90 negatif belirleyici değerle, dörtten az oosit elde edilebileceğini gösterebilir ki(83), aynı değerler FSH’ın 12 IU/L’nin üstünde olması için sırasıyla % 71,4 ve %77’dir(84).
Ovulasyon indüksiyon protokolleri için AMH değerinin bir yıllık süre içinde kullanılabileceği(85), AMH seviyelerine göre protokollerin bireyselleştirilebileceği(86), PCOS ya da kötü yanıtlı hastalarda AMH’ın yönlendirici olacağı(87) ve sağaltım beklentilerini iyi bir kesinlikle öngörebileceği sonuçlarına varan çalışmalar vardır(88).
Canlı doğumla sonuçlanan IVF uygulamaları dikkate alındığında ise AMH seviyelerinin prognostik önemi değişkenlik göstermektedir. Örneğin; AMH seviyeleri yüksek olanlarda, gonadotropinlerle stimülasyon sonrası, seçilebilecek folikül sayısı arttığı için canlı doğum oranını, AMH seviyesi öngörebilmektedir(89) ve bu özellikle AMH cut-off seviyesinin 7,5 pmol/L (1.05 ng/mL) olarak belirlendiği durumlar için geçerlidir. Ancak, unutulmamalıdır ki, AMH’ın hiç tespit edilemediği durumlar da dâhil, her AMH seviyesinde gebelik elde etmek mümkündür(90). Bu karmaşa, bir bölümüyle AMH ölçüm yöntemlerinin farklılığı ile ilgili olabilse de, bir bölümüyle de AMH ile oosit kalitesi ilişkisinin iyi tanımlanamamasından kaynaklanabilir. Oysa AMH ve oosit kalitesi arasında zayıf da olsa, kadın yaşından etkilenmeyen bir ilişki vardır(91). Serum AMH seviyesini karşıt olarak, foliküler sıvı AMH seviyesi IVF sikluslarındaki gebelik oranları ile güçlü bir korelasyon gösterir(92,93).
Sonuç olarak IVF sikluslarında, gebelik oranlarını iyi öngöremese de, AMH seviyelerinin belirlenmesi stimülasyon protokolünün desenlenmesi, FSH dozunun ayarlanması, OHSS oranlarını azaltmak ve AMH seviyelerinin düşük olduğu durumlarda daha yüksek FSH kullanımı için klinisyenleri yönlendirebilir(94).
Bazı üreme merkezleri AMH seviyelerini ve bununla birlikte folikül yanıtını arttırmak için dehydroepiandrosterone kullanmayı tercih etmektedir. Ancak, elde edilen veriler bu uygulamayı desteklemek için yeterli değildir(95,96).

AMH’ın kullanıldığı diğer durumlar
Granüloza hücreli tümörler östrojen, progesteron, inhibin B ve AMH salgılayabilir(42). AMH üretimi granüloza hücre aktivitesine bağlı olduğu için, AMH ölçümü granüloza-teka ve granüloza hücreli over tümörlerinin tanısında kullanılmış ve bu tümörlerde %76-93 oranlarında AMH artışı gösterilmiştir(3,97,98,99).  Ancak, postmenopozal kadınlarda daha iyi sonuçlar verse de, premenopozal kadınlarda AMH’ın bu tümörleri belirlemede rutin kullanımı henüz yeterli yararlılık sağlayamamıştır(100). AMH granüloza hücrelerinin proliferasyonu için negatif etki gösterse de, bu özellik tümörün belli bir evreyi geçmesi ve progresif olmasına ve büyük bir kütleye ulaşmasına kadar sürüyor gibi gözükmektedir(101). Bunlara ek olarak, AMH yükselişi, tümörün klinik relapsından daha önce olur(42).
Yeni veriler, overyan kanserin tüplerin fimbriyalı sonlarından ve ikincil Müllerian sistemden kaynaklandığını söylemektedir(102). Müllerian sistemi baskıladığı için AMH’ın, epitelyal over tümörlerinin tedavisinde kullanılması fikri ortaya atılmış ve AMH ile in-vitro epitelyal kanser hücreleri inhibe edilmiştir(103,104).
Methotrexate kullanımında, AMH seviyeleri etkilenmemiştir(105,106). Ancak, cyclophosphamide, bisulphan, melphalan, cytosine, procarbazine, cisplatin gibi alkilleyici ajanlar ve radyoterapi kullanıldığında; bir miktar primordiyal folikül kaybı kaçınılmazdır(107). Bu durumlarda overyan rezervin AMH ölçümleri ile takip edilmesi uygun olacaktır(108).
Sonuç olarak; overyan yanıtı öngörmede AMH tek başına kullanılabilecek en iyi serum testidir. Buna ek olarak menopoz öngörüsü, overyan hasarın izlenmesi, over tümörleri, polikistik over sendromu ve erken overyan yetmezlik gibi over hastalıklarında AMH’ın kullanımı yararlıdır. Ancak, serum AMH seviyeleri bireysel dalgalanmalar, ilaç kullanımı, cerrahi işlemler, ölçüm yöntemlerindeki değişimler ve laboratuar kalibrasyon farklılıklarından etkilenir. Bunun için AMH’ın klinik kullanımı için kılavuzlar kullanılmalıdır.

Referanslar
1. Bergadá I, Milani C, Bedecarrás P, et al. Time course of the serum gonadotropin surge, inhibins, and anti-Mullerian hormone in normal newborn males during the first month of life. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2006;91(10):4092-4098.
2. Vigier B, Picard J-Y, Tran D, Legeai L, Josso N. Production of anti-Müllerian hormone: another homology between Sertoli and granulosa cells. Endocrinology. 1984;114(4):1315-1320.
3. Rey R, Sabourin J-C, Venara M, et al. Anti-Müllerian hormone is a specific marker of sertoli-and granulosa-cell origin in gonadal tumors. Hum. Pathol. 2000;31(10):1202-1208.
4. Josso N, Rey RA, Picard J-Y. Anti-Müllerian hormone: A valuable addition to the toolbox of the pediatric endocrinologist. Int. J. Endocrinol. 2013;2013.
5. Dewailly D, Andersen CY, Balen A, et al. The physiology and clinical utility of anti-Müllerian hormone in women. Hum. Reprod. Update. 2014;20(3):370-385.
6. Nelson SM. Biomarkers of ovarian response: current and future applications. Fertil. Steril. 2013;99(4):963-969.
7. Jeppesen J, Anderson R, Kelsey T, et al. Which follicles make the most anti-Müllerian hormone in humans? Evidence for an abrupt decline in AMH production at the time of follicle selection. Mol. Hum. Reprod. 2013;19(8):519-527.
8. Leader B, Baker VL. Maximizing the clinical utility of antimullerian hormone testing in women’s health. Curr. Opin. Obstet. Gynecol. Aug 2014;26(4):226-236.
9. Picard J-Y, Benarous R, Guerrier D, Josso N, Kahn A. Cloning and expression of cDNA for anti-Müllerian hormone. Proceedings of the National Academy of Sciences. 1986;83(15):5464-5468.
10. Visser JA, Themmen AP. Anti-Müllerian hormone and folliculogenesis. Mol. Cell. Endocrinol. 2005;234(1):81-86.
11. La Marca A, Volpe A. Anti‐Müllerian hormone (AMH) in female reproduction: is measurement of circulating AMH a useful tool? Clin. Endocrinol. (Oxf.). 2006;64(6):603-610.
12. Rajpert-De Meyts E, Jørgensen N, Græm N, Müller J, Cate RL, Skakkebæk NE. Expression of Anti-Müllerian Hormone during Normal and Pathological Gonadal Development: Association with Differentiation of Sertoli and Granulosa Cells 1. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 1999;84(10):3836-3844.
13. Lie Fong S, Visser J, Welt C, et al. Serum anti-Müllerian hormone levels in healthy females: a nomogram ranging from infancy to adulthood. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2012;97(12):4650-4655.
14. Kelsey TW, Wright P, Nelson SM, Anderson RA, Wallace WHB. A validated model of serum anti-Müllerian hormone from conception to menopause. PLoS One. 2011;6(7):e22024.
15. Seifer DB, Baker VL, Leader B. Age-specific serum anti-Müllerian hormone values for 17,120 women presenting to fertility centers within the United States. Fertil. Steril. 2011;95(2):747-750.
16. Nelson SM, Messow MC, McConnachie A, et al. External validation of nomogram for the decline in serum anti-Müllerian hormone in women: a population study of 15,834 infertility patients. Reproductive biomedicine online. 2011;23(2):204-206.
17. Nelson SM, Iliodromiti S, Fleming R, Anderson R, McConnachie A, Messow C-M. Reference range for the antimüllerian hormone Generation II assay: a population study of 10,984 women, with comparison to the established Diagnostics Systems Laboratory nomogram. Fertil. Steril. 2014;101(2):523-529. e521.
18. La Marca A, Spada E, Grisendi V, et al. Normal serum anti-Müllerian hormone levels in the general female population and the relationship with reproductive history. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology. 2012;163(2):180-184.
19. Grynberg M, Pierre A, Rey R, et al. Differential regulation of ovarian anti-müllerian hormone (AMH) by estradiol through α-and β-estrogen receptors. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2012;97(9):E1649-E1657.
20. Visser JA, de Jong FH, Laven JS, Themmen AP. Anti-Müllerian hormone: a new marker for ovarian function. Reproduction. 2006;131(1):1-9.
21. Mehta BN, Chimote MN, Chimote NN, Nath NM, Chimote NM. Follicular-fluid anti-Mullerian hormone (FF AMH) is a plausible biochemical indicator of functional viability of oocyte in conventional in vitro fertilization (IVF) cycles. J. Hum. Reprod. Sci. 2013;6(2):99.
22. RL VW, Bogumil J, Dyrenfurth I, et al. Mechanisms regulating the menstrual cycle in women. Recent Progress in Hormonal Research. 1971;26:63-103.
23. Baird D, Bäckström T, McNeilly A, Smith S, Wathen C. Effect of enucleation of the corpus luteum at different stages of the luteal phase of the human menstrual cycle on subsequent follicular development. J. Reprod. Fertil. 1984;70(2):615-624.
24. Nilsson E, Rogers N, Skinner MK. Actions of anti-Müllerian hormone on the ovarian transcriptome to inhibit primordial to primary follicle transition. Reproduction. 2007;134(2):209-221.
25. Durlinger A, Visser JA, Themmen A. Regulation of ovarian function: the role of anti-Mullerian hormone. Reproduction. 2002;124(5):601-609.
26. van Disseldorp J, Lambalk C, Kwee J, et al. Comparison of inter-and intra-cycle variability of anti-Müllerian hormone and antral follicle counts. Hum. Reprod. 2010;25(1):221-227.
27. Knauff EA, Eijkemans MJ, Lambalk CB, et al. Anti-Mullerian hormone, inhibin B, and antral follicle count in young women with ovarian failure. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2009;94(3):786-792.
28. Tsepelidis S, Devreker F, Demeestere I, Flahaut A, Gervy C, Englert Y. Stable serum levels of anti-Müllerian hormone during the menstrual cycle: a prospective study in normo-ovulatory women. Hum. Reprod. 2007;22(7):1837-1840.
29. La Marca A, Stabile G, Artenisio AC, Volpe A. Serum anti-Mullerian hormone throughout the human menstrual cycle. Hum. Reprod. 2006;21(12):3103-3107.
30. Seifer DB, Golub ET, Lambert-Messerlian G, et al. Variations in serum müllerian inhibiting substance between white, black, and Hispanic women. Fertil. Steril. 2009;92(5):1674-1678.
31. Schuh-Huerta SM, Johnson NA, Rosen MP, Sternfeld B, Cedars MI, Pera RAR. Genetic variants and environmental factors associated with hormonal markers of ovarian reserve in Caucasian and African American women. Hum. Reprod. 2012;27(2):594-608.
32. Freeman EW, Gracia CR, Sammel MD, Lin H, Lim LC-L, Strauss JF. Association of anti-mullerian hormone levels with obesity in late reproductive-age women. Fertil. Steril. 2007;87(1):101-106.
33. Skalba P, Cygal A, MADEJ P, et al. Is the plasma anti-Müllerian hormone (AMH) level associated with body weight and metabolic, and hormonal disturbances in women with and without polycystic ovary syndrome? Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 2011;158(2):254-259.
34. Halawaty S, ElKattan E, Azab H, ElGhamry N, Al-Inany H. Effect of obesity on parameters of ovarian reserve in premenopausal women. J. Obstet. Gynaecol. Can. 2010;32(7):687-690.
35. La Marca A, Giulini S, Orvieto R, De Leo V, Volpe A. Anti-Müllerian hormone concentrations in maternal serum during pregnancy. Hum. Reprod. 2005;20(6):1569-1572.
36. Streuli I, Fraisse T, Pillet C, Ibecheole V, Bischof P, De Ziegler D. Serum antimüllerian hormone levels remain stable throughout the menstrual cycle and after oral or vaginal administration of synthetic sex steroids. Fertil. Steril. 2008;90(2):395-400.
37. Köninger A, Kauth A, Schmidt B, et al. Anti-Mullerian-hormone levels during pregnancy and postpartum. Reprod. Biol. Endocrinol. 2013;11(60):1-9.
38. Van den Berg M, Van Dulmen-den Broeder E, Overbeek A, et al. Comparison of ovarian function markers in users of hormonal contraceptives during the hormone-free interval and subsequent natural early follicular phases. Hum. Reprod. 2010;25(6):1520-1527.
39. Fábregues F, Castelo-Branco C, Carmona F, Guimerá M, Casamitjana R, Balasch J. The effect of different hormone therapies on anti-müllerian hormone serum levels in anovulatory women of reproductive age. Gynecol. Endocrinol. 2011;27(4):216-224.
40. Mes-Krowinkel MG, Louwers YV, Mulders AG, de Jong FH, Fauser BC, Laven JS. Influence of oral contraceptives on anthropomorphometric, endocrine, and metabolic profiles of anovulatory polycystic ovary syndrome patients. Fertil. Steril. 2014;101(6):1757-1765. e1751.
41. Kallio S, Puurunen J, Ruokonen A, Vaskivuo T, Piltonen T, Tapanainen JS. Antimüllerian hormone levels decrease in women using combined contraception independently of administration route. Fertil. Steril. 2013;99(5):1305-1310.
42. Long W-Q, Ranchin V, Pautier P, et al. Detection of minimal levels of serum anti-Mullerian hormone during follow-up of patients with ovarian granulosa cell tumor by means of a highly sensitive enzyme-linked immunosorbent assay. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2000;85(2):540-544.
43. Hudson PL, Dougas I, Donahoe PK, et al. An immunoassay to detect human mullerian inhibiting substance in males and females during normal development. J. Clin. Endocrinol. Metab. Jan 1990;70(1):16-22.
44. Al‐Qahtani A, Muttukrishna S, Appasamy M, et al. Development of a sensitive enzyme immunoassay for anti‐Müllerian hormone and the evaluation of potential clinical applications in males and females. Clin. Endocrinol. (Oxf.). 2005;63(3):267-273.
45. Kumar A, Kalra B, Patel A, McDavid L, Roudebush WE. Development of a second generation anti-Müllerian hormone (AMH) ELISA. J. Immunol. Methods. 2010;362(1):51-59.
46. Nelson S, La Marca A. The journey from the old to the new AMH assay: how to avoid getting lost in the values. Reproductive biomedicine online. 2011;23(4):411-420.
47. Li HWR, Ng EHY, Wong BPC, Anderson RA, Ho PC, Yeung WSB. Correlation between three assay systems for anti-Müllerian hormone (AMH) determination. J. Assist. Reprod. Genet. 2012;29(12):1443-1446.
48. Rustamov O, Smith A, Roberts SA, et al. The measurement of anti-Müllerian hormone: a critical appraisal. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2013;99(3):723-732.
49. Ülker K, Temur İ, Gül A. Effects of modernisation and new population policies on reproductive health in Kars, Turkey. The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care. 2012;17(3):187-196.
50. Mamsen LS, Lutterodt M, Andersen EW, Byskov A, Andersen CY. Germ cell numbers in human embryonic and fetal gonads during the first two trimesters of pregnancy: analysis of six published studies. Hum. Reprod. 2011;26(8):2140-2145.
51. Faddy M, Gosden R. Ovary and ovulation: A model conforming the decline in follicle numbers to the age of menopause in women. Hum. Reprod. 1996;11(7):1484-1486.
52. Sowers MR, Eyvazzadeh AD, McConnell D, et al. Anti-mullerian hormone and inhibin B in the definition of ovarian aging and the menopause transition. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2008;93(9):3478-3483.
53. Monniaux D, Clément F, Dalbiès-Tran R, et al. The ovarian reserve of primordial follicles and the dynamic reserve of antral growing follicles: what is the link? Biol. Reprod. 2014;90(4):85.
54. Shebl O, Ebner T, Sir A, et al. Age-related distribution of basal serum AMH level in women of reproductive age and a presumably healthy cohort. Fertil. Steril. 2011;95(2):832-834.
55. Nelson SM, Messow MC, Wallace AM, Fleming R, McConnachie A. Nomogram for the decline in serum antimüllerian hormone: a population study of 9,601 infertility patients. Fertil. Steril. 2011;95(2):736-741. e733.
56. Fanchin R, Schonäuer LM, Righini C, Guibourdenche J, Frydman R, Taieb J. Serum anti‐Müllerian hormone is more strongly related to ovarian follicular status than serum inhibin B, estradiol, FSH and LH on day 3. Hum. Reprod. 2003;18(2):323-327.
57. van Rooij IA, den Tonkelaar I, Broekmans FJ, et al. Anti-müllerian hormone is a promising predictor for the occurrence of the menopausal transition. Menopause. 2004;11(6, Part 1 of 2):601-606.
58. van Montfrans JM, Hoek A, van Hooff MH, de Koning CH, Tonch N, Lambalk CB. Predictive value of basal follicle-stimulating hormone concentrations in a general subfertility population. Fertil. Steril. 2000;74(1):97-103.
59. Harlow SD, Gass M, Hall JE, et al. Executive summary of the Stages of Reproductive Aging Workshop+ 10: addressing the unfinished agenda of staging reproductive aging. Fertil. Steril. 2012;97(4):843-851.
60. Dolleman M, Depmann M, Eijkemans M, et al. Anti-Müllerian hormone is a more accurate predictor of individual time to menopause than mother’s age at menopause. Hum. Reprod. 2014:det446.
61. Tehrani FR, Solaymani-Dodaran M, Azizi F. A single test of antimüllerian hormone in late reproductive-aged women is a good predictor of menopause. Menopause. 2009;16(4):797-802.
62. Pouresmaeili F, Fazeli Z. Premature ovarian failure: a critical condition in the reproductive potential with various genetic causes. International journal of fertility & sterility. 2014;8(1):1.
63. Van Kasteren Y, Schoemaker J. Premature ovarian failure: a systematic review on therapeutic interventions to restore ovarian function and achieve pregnancy. Hum. Reprod. Update. 1999;5(5):483-492.
64. Şükür YE, Kıvançlı İB, Özmen B. Ovarian aging and premature ovarian failure. Journal of the Turkish German Gynecological Association. 2014;15(3):190.
65. Baker VL. Primary ovarian insufficiency in the adolescent. Curr. Opin. Obstet. Gynecol. 2013;25(5):375-381.
66. Yoon S, Choi Y, Hong M, et al. Association study of anti-Müllerian hormone and anti-Müllerian hormone type II receptor polymorphisms with idiopathic primary ovarian insufficiency. Hum. Reprod. 2013;28(12):3301-3305.
67. Gleicher N, Kim A, Barad DH, et al. FMR1-dependent variability of ovarian aging patterns is already apparent in young oocyte donors. Reprod. Biol. Endocrinol. 2013;11:80.
68. Gleicher N, Weghofer A, Barad DH. Defining ovarian reserve to better understand ovarian aging. Reprod. Biol. Endocrinol. 2011;9(9):23.
69. ESHRE TR, Group A-SPCW. Revised 2003 consensus on diagnostic criteria and long-term health risks related to polycystic ovary syndrome. Fertil. Steril. 2004;81(1):19-25.
70. Diamanti-Kandarakis E. Polycystic ovarian syndrome: pathophysiology, molecular aspects and clinical implications. Expert Rev. Mol. Med. 2008;10:e3.
71. Casadei L, Madrigale A, Puca F, et al. The role of serum anti-Müllerian hormone (AMH) in the hormonal diagnosis of polycystic ovary syndrome. Gynecol. Endocrinol. 2013;29(6):545-550.
72. Sahmay S, Aydin Y, Oncul M, Senturk LM. Diagnosis of Polycystic Ovary Syndrome: AMH in combination with clinical symptoms. J. Assist. Reprod. Genet. 2014;31(2):213-220.
73. Homburg R, Ray A, Bhide P, et al. The relationship of serum anti-Mullerian hormone with polycystic ovarian morphology and polycystic ovary syndrome: a prospective cohort study. Hum. Reprod. 2013:det015.
74. Tian X, Ruan X, Mueck AO, et al. Anti-Müllerian hormone levels in women with polycystic ovarian syndrome compared with normal women of reproductive age in China. Gynecol. Endocrinol. 2013;30(2):126-129.
75. Iliodromiti S, Kelsey TW, Anderson RA, Nelson SM. Can anti-Müllerian hormone predict the diagnosis of polycystic ovary syndrome? A systematic review and meta-analysis of extracted data. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2013;98(8):3332-3340.
76. Pellatt L, Hanna L, Brincat M, et al. Granulosa cell production of anti-Mullerian hormone is increased in polycystic ovaries. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2007;92(1):240-245.
77. Tal R, Seifer DB, Khanimov M, Malter HE, Grazi RV, Leader B. Characterization of women with elevated antimüllerian hormone levels (AMH): correlation of AMH with polycystic ovarian syndrome phenotypes and assisted reproductive technology outcomes. Am. J. Obstet. Gynecol. 2014;211(1):59. e51-59. e58.
78. Pigny P, Jonard S, Robert Y, Dewailly D. Serum anti-Mullerian hormone as a surrogate for antral follicle count for definition of the polycystic ovary syndrome. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2006;91(3):941-945.
79. Weerakiet S, Lertvikool S, Tingthanatikul Y, Wansumrith S, Leelaphiwat S, Jultanmas R. Ovarian reserve in women with polycystic ovary syndrome who underwent laparoscopic ovarian drilling. Gynecol. Endocrinol. 2007;23(8):455-460.
80. Nardo LG, Gelbaya TA, Wilkinson H, et al. Circulating basal anti-Müllerian hormone levels as predictor of ovarian response in women undergoing ovarian stimulation for in vitro fertilization. Fertil. Steril. 2009;92(5):1586-1593.
81. Amer SA, Mahran A, Abdelmaged A, El-Adawy AR, Eissa MK, Shaw RW. The influence of circulating anti-Müllerian hormone on ovarian responsiveness to ovulation induction with gonadotrophins in women with polycystic ovarian syndrome: a pilot study. Reprod. Biol. Endocrinol. 2013;11(1):115.
82. La Marca A, Sighinolfi G, Radi D, et al. Anti-Müllerian hormone (AMH) as a predictive marker in assisted reproductive technology (ART). Hum. Reprod. Update. 2010;16(2):113-130.
83. Barad DH, Weghofer A, Gleicher N. Comparing anti-Müllerian hormone (AMH) and follicle-stimulating hormone (FSH) as predictors of ovarian function. Fertil. Steril. 2009;91(4):1553-1555.
84. Jayaprakasan K, Campbell B, Hopkisson J, Johnson I, Raine-Fenning N. A prospective, comparative analysis of anti-Müllerian hormone, inhibin-B, and three-dimensional ultrasound determinants of ovarian reserve in the prediction of poor response to controlled ovarian stimulation. Fertil. Steril. 2010;93(3):855-864.
85. Polyzos NP, Nelson SM, Stoop D, et al. Does the time interval between antimüllerian hormone serum sampling and initiation of ovarian stimulation affect its predictive ability in in vitro fertilization–intracytoplasmic sperm injection cycles with a gonadotropin-releasing hormone antagonist? A retrospective single-center study. Fertil. Steril. 2013;100(2):438-444.
86. La Marca A, Sunkara SK. Individualization of controlled ovarian stimulation in IVF using ovarian reserve markers: from theory to practice. Hum. Reprod. Update. 2013:dmt037.
87. Weintraub A, Margalioth EJ, Chetrit AB, et al. The dynamics of serum anti-Mullerian-hormone levels during controlled ovarian hyperstimulation with GnRH-antagonist short protocol in polycystic ovary syndrome and low responders. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology. 2014;176:163-167.
88. Aboulghar M, Saber W, Amin Y, Aboulghar MM, Serour G, Mansour R. Impact of antimüllerian hormone assays on the outcomes of in vitro fertilization: a prospective controlled study. Fertil. Steril. 2014;101(1):134-137.
89. Broekmans F, Kwee J, Hendriks D, Mol B, Lambalk C. A systematic review of tests predicting ovarian reserve and IVF outcome. Hum. Reprod. Update. 2006;12(6):685-718.
90. Gleicher N, Weghofer A, Barad DH. Anti-Müllerian hormone (AMH) defines, independent of age, low versus good live-birth chances in women with severely diminished ovarian reserve. Fertil. Steril. 2010;94(7):2824-2827.
91. Iliodromiti S, Kelsey TW, Wu O, Anderson RA, Nelson SM. The predictive accuracy of anti-Müllerian hormone for live birth after assisted conception: a systematic review and meta-analysis of the literature. Hum. Reprod. Update. 2014:dmu003.
92. Fanchin R, Mendez Lozano DH, Frydman N, et al. Anti-Mullerian hormone concentrations in the follicular fluid of the preovulatory follicle are predictive of the implantation potential of the ensuing embryo obtained by in vitro fertilization. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2007;92(5):1796-1802.
93. Wunder DM, Guibourdenche J, Birkhäuser MH, Bersinger NA. Anti-Müllerian hormone and inhibin B as predictors of pregnancy after treatment by in vitro fertilization/intracytoplasmic sperm injection. Fertil. Steril. 2008;90(6):2203-2210.
94. Nelson SM, Yates RW, Lyall H, et al. Anti-Müllerian hormone-based approach to controlled ovarian stimulation for assisted conception. Hum. Reprod. 2009;24(4):867-875.
95. Hyman JH, Margalioth EJ, Rabinowitz R, et al. DHEA supplementation may improve IVF outcome in poor responders: a proposed mechanism. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology. 2013;168(1):49-53.
96. Narkwichean A, Maalouf W, Campbell BK, Jayaprakasan K. Efficacy of dehydroepiandrosterone to improve ovarian response in women with diminished ovarian reserve: a meta-analysis. Reprod. Biol. Endocrinol. 2013;11(1):44.
97. Gustafson ML, Lee MM, Scully RE, et al. Müllerian inhibiting substance as a marker for ovarian sex-cord tumor. N. Engl. J. Med. 1992;326(7):466-471.
98. Rey RA, Lhommé C, Marcillac I, et al. Antimüllerian hormone as a serum marker of granulosa cell tumors of the ovary: comparative study with serum α-inhibin and estradiol. Am. J. Obstet. Gynecol. 1996;174(3):958-965.
99. Rey RA, Belville C, Nihoul-Fékété C, et al. Evaluation of Gonadal Function in 107 Intersex Patients by Means of Serum Antimüllerian Hormone Measurement 1. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 1999;84(2):627-631.
100. Chong YH, Campbell AJ, Farrand S, McLennan IS. Anti-müllerian hormone level in older women: detection of granulosa cell tumor recurrence. Int. J. Gynecol. Cancer. 2012;22(9):1497-1499.
101. La Marca A, Volpe A. The Anti-Mullerian hormone and ovarian cancer. Hum. Reprod. Update. 2007;13(3):265-273.
102. Dubeau L. The cell of origin of ovarian epithelial tumours. The lancet oncology. 2008;9(12):1191-1197.
103. Masiakos PT, MacLaughlin DT, Maheswaran S, et al. Human ovarian cancer, cell lines, and primary ascites cells express the human Mullerian inhibiting substance (MIS) type II receptor, bind, and are responsive to MIS. Clin. Cancer Res. 1999;5(11):3488-3499.
104. Stephen AE, Pearsall LA, Christian BP, Donahoe PK, Vacanti JP, MacLaughlin DT. Highly purified Müllerian inhibiting substance inhibits human ovarian cancer in vivo. Clin. Cancer Res. 2002;8(8):2640-2646.
105. Brouwer J, Laven JS, Hazes JM, Schipper I, Dolhain RJ. Levels of Serum Anti–Müllerian Hormone, a Marker for Ovarian Reserve, in Women With Rheumatoid Arthritis. Arthritis Care Res. 2013;65(9):1534-1538.
106. Oriol B, Barrio A, Pacheco A, Serna J, Zuzuarregui JL, Garcia-Velasco JA. Systemic methotrexate to treat ectopic pregnancy does not affect ovarian reserve. Fertil. Steril. 2008;90(5):1579-1582.
107. Bath L, Wallace W, Shaw M, Fitzpatrick C, Anderson R. Depletion of ovarian reserve in young women after treatment for cancer in childhood: detection by anti‐Müllerian hormone, inhibin B and ovarian ultrasound. Hum. Reprod. 2003;18(11):2368-2374.
108. Dunlop CE, Anderson RA. Uses of anti-Müllerian hormone (AMH) measurement before and after cancer treatment in women. Maturitas. 2014.